„Cudze chwalicie, swego nie znacie, sami nie wiecie, co posiadacie” – tak w XIX w. pisał polski bajkopisarz Stanisław Jachowicz. Prawda ta do dnia dzisiejszego nie straciła na swojej aktualności. Zachwycamy się tym, co jest daleko od nas, często nie zauważając tego, co jest na przysłowiowe wyciągnięcie ręki. Zapraszamy do ciekawych pod względem turystycznym, przyrodniczym, geologicznym i historycznym miejsc w gminie Łuków. Żeby je zobaczyć, najlepiej wybrać się rowerem Szlakiem Ziemi Łukowskiej*, zbaczając co pewien czas do tych atrakcji, które umiejscowione są poza trasą Szlaku.

fot. Urząd Gminy Łuków

Miejscem doskonałym zarówno do odpoczynku, jak i nauki jest las. Lasów w gminie Łuków nie brakuje, stanowią one aż 33% jej powierzchni. Najbardziej znanym jest Jata. To rezerwat przyrody utworzony w 1933 r., w celu ochrony jodły występującej tu w jej najdalszym północnym zasięgu. W tym jednym z najstarszych, po Białowieskim Parku Narodowym, obszarów chronionych w Polsce, występuje bogactwo gatunków flory i fauny. Poza jodłą zobaczymy tu okazałe dęby, świerki, sosny, jesiony, olchy, graby oraz wiele innych gatunków drzew i roślin. Żeby zobaczyć któregoś z przedstawicieli fauny, musimy mieć już więcej szczęścia. A jeśli ono nam dopisze to mamy szansę wypatrzeć płochliwą sarnę, potężnego jelenia, ociężałego łosia, czy przebiegłego lisa. Do spotkań, których trzeba unikać należą te z watahami dzików, czy samotnym wilkiem. Wsłuchując się zaś w odgłosy lasu może się okazać, że pochodzą one od któregoś z licznych gatunków ptaków gniazdujących w Jacie np. sów, dzięciołów, dudków, czy orlików krzykliwych.

Jata jest też doskonałym miejscem do realizacji sportowych pasji. Jest tu bowiem wyznaczona trasa rowerowa licząca ponad 17 km, a i uprawiający nordic – walking także mogą przejść wiele kilometrów ciesząc się leśnym powietrzem i kojącą wzrok zielenią.

Będąc w Jacie należy jednak pamiętać o tym, że w rezerwacie można poruszać się tylko po wyznaczonych traktach.

fot. Urząd Gminy Łuków

fot. W. Wysokińska

fot. R. Korlaga

fot. R. Korlaga

fot. R. Korlaga

fot. R. Korlaga

Na terenie gminy Łuków znajdują się też dwa rezerwaty przyrody o mniejszym znaczeniu niż Jata. Jeden z nich – Topór o powierzchni 57 ha został ustanowiony także celem ochrony jodły. Drugi – Las Wagramski ma na celu ochronę rzadkiej rośliny - wawrzynka główkowego. Jego powierzchnia wynosi 5,37 ha

W bogactwo przyrodnicze Jaty wpisuje się dziedzictwo historyczne ziemi łukowskiej. Tu bowiem miały miejsce ważne wydarzenia rozgrywające się w okresie powstań narodowych i II wojny światowej. O bohaterach tamtych czasów przypominają pomniki. Najstarszy z nich, został zbudowany w 1928 r. z inicjatywy łukowskich leśników, ku pamięci jednego z przywódców powstania styczniowego – ks. Stanisława Brzóski ukrywającego się tu wraz ze swoim adiutantem Franciszkiem Wilczyńskim.

fot. P. Przeździak

Pomnikiem, który niewątpliwie trzeba zobaczyć będąc w Jacie, jest pomnik upamiętniający stacjonujących tu w 1944 r. żołnierzy I batalionu pułku piechoty Armii Krajowej dowodzonych przez kpt. Wacława Rejmaka ps. „Ostoję”.

fot. P. Przeździak

Z historią zaś obozu partyzanckiego AK w Jacie można zapoznać się udając się do Klimek w miejsce, w którym powstaje jego rekonstrukcja oraz ścieżka edukacyjna.

fot. P. Przeździak

Warto wybrać się również poza Jatę, żeby zobaczyć upamiętnienie przy drodze krajowej Nr 63 jednego z bardziej tragicznych wydarzeń w historii ziemi łukowskiej – bitwy pod Gręzówką, która rozegrała się 20 lipca 1944 r. – na trzy dni przed wyzwoleniem Łukowa.

fot. P. Przeździak

Nie wszyscy wiedzą, że prawdziwym skarbem gminy Łuków są amonity. Ukryte w ziemi skamieniałe muszle mięczaków morskich sprzed 166 mln lat (!) z pogranicza jury środkowej i górnej, najliczniej występują w miejscowości Gołaszyn i dlatego tu na obszarze 8 ha został w 1980 r. ustanowiony rezerwat pod nazwą „Kra Jurajska”. Strukturą, ciekawymi kształtami i niespotykanymi barwami zachwycają każdego kto miał okazję je zobaczyć.

Można je zobaczyć w miejscowości Klimki. Został tam bowiem utworzony „AMONIT – leśny zespół rekreacyjno – edukacyjny”, w ramach którego funkcjonują: sala wystawiennicza o charakterze przyrodniczo - geologicznym oraz kompleks AMONIT ze szlakami turystycznymi i edukacyjnymi oraz placem zabaw.

Ciekawostki geologiczne w postaci głazów narzutowych i tablic informacyjnych dotyczących prezentowanych okazów dostępne są także w lapidariach, które zostały utworzone w ośmiu miejscowościach gminy – Biardach, Dmininie, Krynce, Strzyżewie, Sulejach, Szczygłach Górnych, Ryżkach i Zalesiu. Turysta uzyska w nich wiedzę na temat wieku i pochodzenia głazów oraz cech rzeźby powierzchni skał. Każdy kto zdecyduje się rowerem zwiedzać lapidaria, będzie miał możliwość krótkiego odpoczynku w drodze pomiędzy kolejnymi atrakcjami. Powstały one bowiem w ramach projektu pn. „Zagospodarowanie przestrzeni publicznej poprzez wybudowanie miejsc przyjaznych rowerzystom” i wyposażone są m. in. w wiaty ze stolikami i ławkami oraz stojaki na rowery.

Ciekawą propozycją dla lubiących aktywny wypoczynek jest zabawa w geocaching, który został opracowany także na terenie gminy Łuków. Geoart, czyli „szlak” keszy w gminie Łuków nosi nazwę „W krainie amonita” i układa się na mapie dokładnie w kształt amonita.

Decydując się na podróż po terenie gminy Łuków mamy szansę poznać nie tylko atrakcyjne i inspirujące miejsca, ale także odkryć ślady historii, często odległej i tajemniczej wzbogacając tym samym swoją wiedzę i kształtując wrażliwość na piękno przyrody i wszelkie przejawy kultury materialnej i duchowej. Zapraszamy całe rodziny na wycieczkę po gminie Łuków.

Film "Tajemnice Rezerwatu Jata" autorstwa "Wysokiński  Media Robert Piotr Wysokiński"
(źródło: www.youtube.com zgodnie z porozumieniem z autorem materiału z dnia 15.02.2011 r.)